Viêm da tiếp xúc dị ứng

1. VIÊM DA TIẾP XÚC DỊ ỨNG LÀ GÌ ?
– Viêm da tiếp xúc dị ứng là phản ứng quá mẫn muộn qua trung gian tế bào (Type IV) đặc trưng là phản ứng viêm da dạng chàm tại vị trí tiếp xúc với dị nguyên từ môi trường.

2. THỜI GIAN TIẾP XÚC VỚI DỊ NGUYÊN BAO LÂU THÌ GÂY DỊ ỨNG?
– Thời gian gây mẫn cảm không cố định, với dị nguyên gây mẫn cảm mạnh thì thời gian mẫn cảm có thể xảy ra trong 1 tuần hoặc lâu hơn
– Đối với dị nguyên yếu thì để gây được mẫn cảm thời gian có thể tính bằng tháng, thậm chí hàng năm.

3. DỊ NGUYÊN LÀ GÌ VÀ NHỮNG DỊ NGUYÊN NÀO THƯỜNG HAY GÂY DỊ ỨNG?
– Dị nguyên là những yếu tố lạ khi tiếp xúc có khả năng gây phản ứng dị ứng cho cơ thể.
– Các dị nguyên thường gặp như: thuốc nhuộm tóc, thuốc trừ sâu, thuốc diệt muỗi, phấn hoa, mỹ phẩm, nước hoa, kim loại như bạc, nickel, hóa chất tại nơi làm việc….thậm chí dị nguyên còn có cả ở trong sản phẩm chăm sóc cá nhân, thuốc bôi, thuốc chữa bệnh….

4. TÔI CÓ THỂ CÓ NHỮNG TRIỆU CHỨNG GÌ KHI MẮC VIÊM DA TIẾP XÚC DỊ ỨNG?
– Sau 48 giờ hoặc nhiều ngày sau khi tiếp xúc với dị nguyên, ban đầu người bệnh có thể gặp các triệu chứng ngứa, châm chích thậm chí có thể đau ở vùng da tiếp xúc với dị nguyên như vùng da hở: mặt, cổ áo, tay, chân…sau đó tổn thương có thể lan rộng và xuất hiện ở các vị trí khác.
– Nếu tình trạng nặng bệnh nhân có thể có sốt, đau nhiều.

5. TÌNH TRẠNG BỆNH CÓ THỂ CÓ NHỮNG GIAI ĐOẠN NÀO?
– Tùy thuộc vào thời gian bị bệnh, vị trí và mức độ nặng chia Viêm da tiếp xúc dị ứng làm 3 giai đoan:
+ Cấp tính : Đỏ da, phù nề ranh giới rõ, trên có mụn nước sẩn đỏ. Nặng có thể xuất hiện bọng nước, vết trợt, xuất tiết, đóng vảy…
+ Bán cấp : mảng da đỏ nhẹ, vảy khô nhỏ, có thể có sẩn chắc, nhỏ…
+ Mạn tính : mảng đỏ da, lichen hóa, sẩn chắc, đỉnh phẳng, nhỏ, có vết trợt, cào gãi, tăng sắc tố…

6. CÓ THỂ NHẦM VIÊM DA TIẾP XÚC DỊ ỨNG VỚI CÁC BỆNH LÝ NÀO KHÁC?
– Viêm da tiếp xúc dị ứng có thể được chẩn đoán phân biệt với viêm da tiếp xúc kích ứng.
– Ngoài ra có thể chẩn đoán phân biệt với các bệnh như viêm da cơ địa, chàm đồng xu, viêm da dầu, vảy nến, nấm da, hồng ban cố định nhiễm sắc…

7. ĐIỀU TRỊ VIÊM DA TIẾP XÚC DỊ ỨNG NHƯ THẾ NÀO?
– Điều trị đầu tiên và quan trọng nhất là việc ngừng tiếp xúc với dị nguyên gây dị ứng.
– Có thể sử dụng thuốc bôi chứa corticoid, tacrolimus điều trị thời gian ngắn theo chỉ định của bác sĩ.
– Đối với tổn thương có bọng nước có thể can thiệp chọc dịch bọng nước và đắp dung dịch Jarish với các tổn thương cấp tính.
– Ngoài ra có thể điều trị corticoid đường toàn thân trong trường hợp tổn thương > 20% diện tích cơ thể hoặc bệnh cấp tính nhiều.
– Có thể sử dụng phương pháp chiếu tia cực tím bước sóng A hoặc bước sóng B (PUVA, PUVB), thuốc ức chế miễn dịch để điều trị trường hợp mạn tính, không đáp ứng với corticoid.

BSCKI. Nguyễn Thị Ngọc Hân
Bệnh viện Da Liễu Hà Nội