Vai trò của ALT và AST trong chẩn đoán các bệnh về gan

ALT và AST là gì?

Trong các xét nghiệm máu liên quan đến gan, có thể chia làm hai nhóm: xét nghiệm đánh giá sự hủy hoại tế bào gan và xét nghiệm kiểm tra suy tế bào gan. ALT và AST nằm trong nhóm thứ nhất.

Chỉ số ALT

ALT (còn được gọi là SGPT) là viết tắt của từ Alanine Transaminase và Serum Glutamic Pyruvic Transaminase. Nó có giá trị bình thường < 41 U/L (đối với nam) và < 33 U/L (đối với nữ).

ALT hiện diện chủ yếu ở gan nên đây là một chỉ số đặc hiệu cho tổn thương tế bào gan. Ở trong tế bào, ALT chỉ có ở trong bào tương. Đây là một đặc điểm quan trọng giúp định hướng nguyên nhân của tổn thương gan.

Chỉ số ALT là một chỉ số đặc hiệu ở gan

Chỉ số AST

AST (còn gọi là SGOT) là viết tắt của từ Aspartate transaminase và Serum Glutamic-oxaloacetic Transaminase. Cũng giống như ALT, nó có giá trị bình thường < 41 U/L (đối với nam) và < 33 U/L (đối với nữ).

Khác với ALT, AST ít đặc hiệu cho gan hơn. Ngoài gan ra, nó còn có ở một số cơ quan khác. Nồng độ trong các cơ quan theo thứ tự giảm dần là: trong gan, cơ tim, cơ xương, thận, não, tụy, phổi, bạch cầu và hồng cầu. AST có cả ở trong bào tương và ty thể, có nhiều trong ty thể.

Vai trò của ALT và AST trong các bệnh lý gan

Đối với những người mắc bệnh gan, xét nghiệm máu đo chỉ số ALT và AST có vai trò rất quan trọng. Việc đo lường hai men gan này có những ý nghĩa sau:

– Tầm soát, phát hiện một số bệnh lý gan.

– Dùng để theo dõi, đánh giá điều trị bệnh gan (ví dụ như hiệu quả của thuốc ức chế miễn dịch trong viêm gan tự miễn).

– Dùng để theo dõi tiến triển của viêm gan (nguyên nhân virus hoặc do rượu).

– Phản ánh mức độ nghiêm trọng của bệnh gan, nhất là đối với những người bị xơ gan. Trong một số trường hợp, khi kết hợp chúng với các chỉ số khác, ta có thể dự đoán được khả năng sống còn cho người bệnh.

ALT và AST bất thường có nghĩa là gì?

Bình thường, các enzym gan nằm ở trong tế bào. Khi tế bào gan bị tổn thương, chúng sẽ được giải phóng vào trong tuần hoàn. Vì thế, ta có thể đo được nồng độ của chúng trong xét nghiệm máu. Như đã đề cập ở trên, ALT có nhiều trong bào tương và AST có nhiều trong ty thể. Từ đây, ta có thể định hướng được hai nhóm nguyên nhân như sau:

– Vỡ tế bào gan: Thường do viêm gan virus, viêm gan do thuốc, viêm gan tự miễn, thiếu máu. Trong trường hợp này, tăng ALT nhiều hơn so với AST

– Tổn thương ty thể: Thường là viêm gan do rượu. Lúc này, AST tăng ưu thế hơn so với ALT.

Khi tăng ALT và AST trong xét nghiệm máu, bệnh nhân bị thương tổn tế bào gan là điều chắc chắn. Tuy nhiên, dựa vào việc đánh giá tỷ ALT/AST mà ta có thể có những hướng chẩn đoán khác nhau:

– Tỷ ALT/AST > 1 kèm men gan tăng gấp 5 lần giới hạn trên bình thường: Ta hướng đến viêm gan cấp (có thể do nguyên nhân virus, do thuốc, tự miễn,…).

– Tỷ AST/ALT > 2: Nghĩ nhiều đến viêm gan do rượu.

 – Tỷ ALT/AST > 1, men gan tăng nhưng vừa phải: Hướng đến viêm gan mạn do virus. Trong trường hợp này, cũng thương tổn tế bào gan nên ALT tăng cao hơn AST. Tuy nhiên, men gan không tăng cao gấp 5 lần mà chỉ tăng khoảng 2-3 lần.

Đối với người bị viêm gan virus, sau một thời gian, xét nghiệm thấy AST/ALT > 1 chứng tỏ bệnh đã diễn biến nặng hơn tới xơ gan hoặc ung thư gan.

Sự gia tăng tuyệt đối một mình men gan thường ít có giá trị tiên lượng vì gan có thể phục hồi sau hầu hết các tổn thương cấp tính. Tuy nhiên, khi giảm nhanh AST, ALT trong máu kết hợp với tăng bilirubin và tỷ prothrombin kéo dài lại là một dấu hiệu tiên lượng xấu của bệnh gan cấp tính.

Những trường hợp men gan thay đổi dù không bị bệnh gan

Men gan trong các vấn đề sức khỏe

Tăng ALT, AST huyết thanh thường liên quan đến tổn thương hoặc phá hủy các mô giàu enzym này hoặc thay đổi tính thấm màng tế bào cho phép chúng rò rỉ vào tuần hoàn. Như đã đề cập, ngoài gan ra, hai enzym này còn có ở một số cơ quan khác. Vì thế nên có những trường hợp dù bạn không mắc bệnh gan, AST và ALT vẫn tăng:

– Cơ tim là cơ quan đứng thứ hai sau gan có chứa nhiều AST. Do đó, khi tổn thương cơ tim, ví dụ như nhồi máu cơ tim hoặc suy tim cấp, AST cũng tăng cao.

– AST cũng có ở trong cơ. Vì thế khi tổn thương cơ nặng men này cũng tăng trong xét nghiệm máu. Ví dụ như bị viêm đa cơ, co giật hoặc khi tập thể dục nặng (chạy đường dài),…

– Vì AST có ở trong hồng cầu nên nếu người bệnh bị tan máu, vỡ hồng cầu thì cũng khiến chỉ số này tăng lên.

– Một số loại thuốc có thể làm các men gan tăng cao như kháng sinh erythromycin và lợi tiểu furosemide. Người bệnh cần chú ý báo lại cho bác sĩ khi đang sử dụng các thuốc này.

– Việc sử dụng cà phê, đặc biệt là caffein có thể làm giảm nồng độ ALT huyết thanh. Cơ chế của sự biến đổi này vẫn chưa được hiểu rõ, tuy nhiên một số nghiên cứu thực nghiệm đã rút ra được kết quả này.

– Ngoài ra, AST thấp giả còn được thấy ở bệnh nhân suy thận hoặc những người đang dùng Isoniazid. Nhưng cũng ở bệnh nhân suy thận, nồng độ AST huyết thanh lại tăng đáng kể sau khi lọc máu loại bỏ chất ức chế.

Các chỉ số ALT, AST đều có ý nghĩa trong việc chẩn đoán, phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý ở gan. Chính vì vậy, mọi người nên chủ động thăm khám định kỳ, xét nghiệm máu để được tư vấn các vấn đề sức khỏe tốt nhất. Mọi thông tin cần tư vấn và đặt khám, vui lòng liên hệ với Doctor4U để được hỗ trợ tốt nhất.